Punkty antropometryczne są to dokładnie zdefiniowane miejsca na szkielecie człowieka lub na ciele człowieka. Odległości między nimi lub między nimi a podłożem (podstawą) nazywa się pomiarami antropometrycznymi.

Ryc. 1. Topografia punktów antropometrycznych [1].

Płaszczyzna frankfurcka pozioma to takie ustawienie głowy, w którym odcinek łączący dolną krawędź oczodołu i punkt tragion jest równoległy do podłoża.

Głowa – punkty nieparzyste

  • vertex (v) – w płaszczyźnie strzałkowej środkowej w miejscu najwyższym na głowie przy ustawieniu jej w płaszczyźnie frankfurckiej (nieparzysty) – służy do pomiaru wysokości ciała;
  • Opisthocanion (op) – najbardziej do tyłu wysunięty punkt głowy, położony na kości potylicznej, najczęściej w miejscu zetknięcia się kres karkowych górnych – służy do pomiaru długości głowy;
  • Glabella (g) – najbardziej do przodu wysunięty punkt głowy, położony na wyniosłości kości czołowej pomiędzy łukami nadoczodołowymi – służy do pomiaru długości głowy;
  • Nasion (n) – punkt położony na szwie nosowo-czołowym – służy do pomiaru wysokości nosa, wysokości twarzy;
  • Subnasale (sn) – punkt położony na granicy wargi górnej i chrzęstnej przegrody nosa – służy do pomiaru wysokości nosa;
  • Gnathion (gn) – najniższy punkt twarzy, położony na dolnej krawędzi żuchwy – służy do pomiaru wysokości twarzy;

Głowa – punkty parzyste

  • Eurion (eu) – najbardziej bocznie wysunięty punkt głowy, położony najczęściej na kości ciemieniowej (guzy ciemieniowe), rzadziej na kości skroniowej – służy do pomiaru szerokości głowy;
  • Zygion (zy) – najbardziej bocznie wysunięty punkt twarzy, położony na łuku jarzmowym – służy do pomiaru szerokości twarzy;
  • Alare (al) – najbardziej bocznie wysunięty punkt na skrzydełku nosa – służy do pomiaru szerokości nosa;
  • Frontotemporale (ft) – na kresie skroniowej, w  miejscu najbardziej wysuniętym do przodu – służy do pomiaru szerokości czoła;
  • Gonion (go) – najbardziej ku dołowi i tyłowi na zewnątrz na kącie żuchwy – służy do pomiaru szerokości żuchwy;

Tułów – punkty nieparzyste

  • Suprasternale (sst) – na górnej krawędzi wcięcia szyjnego rękojeści mostka w linii środkowej ciała – służy do pomiaru długości tułowia;
  • Xiphoidale (xi) – w miejscu połączenia trzonu mostka z wyrostkiem mieczykowatym w linii środkowej – służy do pomiaru głębokości klatki piersiowej;
  • Thoracospinale (ths) – na wyrostku kolczystym kręgu piersiowego na wysokości punktu xi w linii środkowej ciała – służy do pomiaru głębokości klatki piersiowej;
  • Symphysion (sy) na górnej krawędzi spojenia łonowego w płaszczyźnie strzałkowej środkowej – służy do pomiaru długości tułowia, wysokości kończyny dolnej, długości uda;

Tułów – punkty parzyste

  • Thoracolaterale (thl) – najbardziej bocznie na łuku żebrowym w linii pachowej, na wysokości xi – służy do pomiaru szerokości klatki piersiowej;
  • Iliocristale (ic) – najbardziej bocznie na grzebieniu kości biodrowej – służy do pomiaru szerokości miednicy;
  • Akromion (a) – najwyżej i najbardziej bocznie na wyrostku barkowym łopatki – służy do pomiarów szerokości barków, długości k. górnej, długości ramienia;

Kończyna górna

  • Radiale (r) – najwyżej i najbardziej bocznie na górnej krawędzi głowy kości promieniowej – służy do pomiaru długości ramienia, długości przedramienia;
  • Stylion (sty) – najniżej na szczycie wyrostka rylcowatego kości promieniowej – służy do pomiaru długości przedramienia, długości ręki;
  • Daktylion III (daIII) – na końcu opuszki III palca ręki, służy do pomiaru długości kończyny górnej, długości ręki, rozpiętości ramion;
  • Cubitale mediale (cm) – najbardziej bocznie na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej – służy do pomiaru szerokości nasady łokciowej;
  • Cubitale laterale (cl) – najbardziej bocznie na nadkłykciu bocznym kości ramiennej – służy do pomiaru szerokości nasady łokciowej;
  • Supracarpale radiale (spr) – najbardziej bocznie na wyrostku rylcowatym kości promieniowej – służy do pomiaru szerokości nadgarstka;
  • Supracarpale ulnare (spu/spru) – najbardziej bocznie na wyrostku rylcowatym kości łokciowej – służy do pomiaru szerokości nadgarstka;
  • Metacarpale radiale (mr) – najbardziej bocznie na głowie drugiej kości śródręcza – służy do pomiaru szerokości ręki;
  • Metacarpale ulnae (mu) – najbardziej bocznie na głowie piątej kości śródręcza – służy do pomiaru szerokości ręki;

Kończyna dolna

  • Trochanterion (tro) – najbardziej bocznie lub najwyżej na krętarzu większym kości udowej – służy do pomiaru szerokości bioder;
  • Tibiale (ti) – najwyżej przyśrodkowo na brzegu kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej – służ do pomiaru długości uda, długości podudzia;
  • Sphyrion (sph) – najniżej na kostce kości piszczelowej – służy do pomiaru długości podudzia;
  • Acropodion (ap) – ku przodowi na opuszce najdłuższego palca stopy – służy do pomiaru długości stopy;
  • Pternion (pte) – najdalej ku tyłowi na guzie piętowym kości piętowej – służy do pomiaru długości stopy;
  • Epicondylion medialis (epm) – najbardziej bocznie na nadkłykciu przyśrodkowym kości udowej – służy do pomiaru szerokości nasady kolanowej;
  • Epicondylion latarealis (epl) – najbardziej bocznie na nadkłykciu bocznym kości udowej – służy do pomiaru szerokości nasady kolanowej;
  • Malleolare tibiale (mlt) – najbardziej bocznie na kostce przyśrodkowej kości piszczelowej – służy do pomiaru szerokości nasady dalszej podudzia (kostkowej);
  • Malleolare fibulare (mlf) – najbardziej bocznie na kostce bocznej kości strzałkowej – służy do pomiaru szerokości nasady dalszej podudzia (kostkowej);
  • Metatarsale tibiale (mtt) – najbardziej bocznie na głowie pierwszej kości śródstopia – służy do pomiaru szerokości stopy;
  • Metatarsale fibulare (mtf) – najbardziej bocznie na głowie piątej kości śródstopia – służy do pomiaru szerokości stopy;
  • Basis (B) – najniższy punkt ciała położony na podeszwowej powierzchni stopy w płaszczyźnie poziomej, na której usytuowany jest badany w pozycji stojącej (nieparzysty) – służy do pomiarów wysokości ciała, i innych pomiarów wysokościowych;
  • Basis siedzeniowa (Bs) – pozioma płaszczyzna siedzeniowa;

Bibliografia

  1. Charzewska J., Kopiczko A., Łopuszańska-Dawid M., Bieńko N., Pastuszak A.: Przewodnik do ćwiczeń z antropologii. Cz.1. Wydanie II poprawione i rozszerzone. Wydawnictwo Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Warszawa 2019. 
  2. Malinowski A., Bożiłow W.: Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Łódź 1997.
  3. Iwanek B., Rogowska E.: Antropologia: materiały do ćwiczeń. Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu, Gdańsk 2011. 
  4. Łaska-Mierzejewska T. (red.): Ćwiczenia z antropologii – praca zbiorowa. Wydawnictwo Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Warszawa 2002.