Termin „ortoreksja” (Orthorexia nervosa, z gr. orthos – „właściwy” i orexis – „apetyt”) wprowadził w 1997 r. Steven Bratman, na określenie zaburzenia przejawiającego się potęgującym i obsesyjnym zainteresowaniem spożywania tzw. zdrowej żywności .
Ortoreksja została zdefiniowana jako obsesja na punkcie zdrowia i skupianie się na jakości jedzenia.
Zburzenie to bywa nazywane też jedzeniem korektywnym. Z racji, że wyodrębniono je dość niedawno, wciąż brak danych statystycznych szacujących jego występowanie.
Głównym celem ortorektyka jest zdrowie, a zapewnić mu je ma odpowiednie odżywianie. Ortorektyk tworzy podział produktów żywieniowych na: dobre (zdrowe) i złe (niezdrowe).
Do pierwszej grupy kwalifikuje produkty, które uważa za bezpieczne (np. naturalne, ekologiczne, bez sztucznych dodatków), do drugiej wszystkie pozostałe. Podział, jaki ustanawia, nie zawsze pokrywa się z wiedzą żywieniową, a jest jedynie wynikiem jego subiektywnej oceny .
Ortorektyk wyklucza z diety żywność, która jego zdaniem może zawierać zanieczyszczenia lub sztuczne substancje dodawane do żywności. Prowadzić to może do znacznych ograniczeń dietetycznych i zaburzeń w relacjach międzyludzkich, ponieważ osoba chora koncentruje się jedynie na jedzeniu. Osoby cierpiące na to zaburzenie postrzegały żywność przetworzoną jako „niebezpieczną” dla zdrowia, a konserwowaną jako „sztuczną”. Dla ortorektyka jakość jedzenia jest ważniejsza niż jej smak.
Zdrowe odżywianie stanowi dla ortorektyka priorytet, a wszelkie inne dziedziny życia pozostają na dalszym planie. Poświęca on kilka godzin dziennie na planowanie posiłków: dokładnie wyznacza co i kiedy zje, nawet z kilkudniowym wyprzedzeniem. Odczuwa lęk przed spożywaniem posiłków, których pochodzenia i składu nie zna.
Granica między dbaniem o prawidłowe odżywianie a ortoreksją jest bardzo cienka. Wyróżnikiem tej drugiej, podobnie jak innych zaburzeń odżywiania, jest jej obsesyjny charakter, przejawiający się w ustanawianiu sobie ścisłego rygoru i w braku tolerancji dla osób odżywiających się inaczej.
Radykalne przestrzeganie narzuconej sobie diety powoduje wzrost poczucia własnej wartości i polepszenie samooceny ortorektyka. Napawa się on tym, że potrafi kontrolować swoją dietę, co czyni go lepszym od innych ludzi. Gdy przekroczy którąś z wyznaczonych zasad żywienia, ma poczucie winy i sam sobie wymierza karę, najczęściej wykluczając z jadłospisu kolejny produkt.
Bibliografia
- Dittfeld A., Koszowska A., Fizia K., Ziora K.: Ortoreksja – nowe zaburzenie odżywiania Ann. Acad. Med. Siles. 2013, 67, 6, 393–399.
- Kaźmierczak N.M., Łukasiewicz K., Niedzielski A.: Poglądy, zachowania i zwyczaje żywieniowe występujące w przebiegu ortoreksji. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne. 2017;7(2):125–133.
- Kędra E., Pietras J.: Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów. Problemy Higieny i Epidemiologii 2011, 92(3): 530-534.
