Mięśnie brzucha – podział, położenie i funkcje
Mięśnie brzucha wytwarzają ściany jamy brzusznej i położone są między dolnym odcinkiem klatki piersiowej, odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa a górnym brzegiem miednicy. Od przodu wytwarzają kresę białą.
Mięśnie brzucha można podzielić na trzy grupy: przednie boczne i tylne.
Tabela 1. Podział mięśni brzucha
Przednie mięśnie brzucha
1. Mięsień prosty brzucha
Leży w pochewce mięśnia wytworzonej przez rozcięgna mięśni grupy bocznej.
Przyczep początkowy. Wyrostek mieczykowaty mostka, chrząstki żebrowe V-VII, więzadło żebrowo-mieczykowate.
Przyczep końcowy. Górna gałąź kości łonowej i spojenie łonowe. Na przebiegu mięśnia występują 3-4 smugi ścięgniste.
Czynność. Skurcz obustronny: zbliża wyrostek mieczykowaty mostka i spojenie łonowe. Ruch klatki piersiowej czy miednicy występuje zależnie od tego, który przyczep jest ustalony. Przy ustalonej miednicy i kończynach dolnych w leżeniu unosi klatkę piersiową i zgina tułów do przodu. Przy ustaleniu klatki piersiowej leżeniu unosi miednicę wraz z kończynami dolnymi. Skurcz jednostronny zgina kręgosłup do boku. Mięsień uczestnicy w wytwarzaniu tłoczni brzusznej. Jest mięśniem wydechowym.
Unerwienie. Nerwy międzyżebrowe od VI do XII.
2. Mięsień piramidowy
Jest to mały, szczątkowy mięsień, położony w dolnej przedniej części brzucha.
Przyczep początkowy. Spojenie łonowe i górna gałąź kości łonowej.
Przyczep końcowy. Kresa biała.
Czynność. Napinanie kresy białej, tym samy przedniej ściany brzucha.
Unerwienie. Nerw podżebrowy (XII)
Boczne mięśnie brzucha
1. Mięsień skośny zewnętrzny brzucha
Jest szerokim i płaskim mięśniem leżącym w bocznej okolicy brzucha.
Przyczep początkowy. Powierzchnia zewnętrzna żeber od V do XII.
Przyczep końcowy. Kresa biała, więzadło pachwinowe, grzebień biodrowy.
Czynność. Przy skurczu obustronnym – zgina tułów do przodu, w leżeniu unosi miednicę. Skurcz jednostronny zgina tułów do boku z jednoczesną rotacją w stronę przeciwną. Jest mięśniem wydechowym. Bierze udział w wytwarzaniu tłoczni brzusznej.
Unerwienie. Górna część – nerwy międzyżebrowe V-XII, dolna część nerw biodrowo-podbrzuszny ze splotu lędźwiowego.
2. Mięsień skośny wewnętrzny brzucha
Jest również szerokim i płaskim mięśniem leżącym w bocznej okolicy brzucha. Jest umiejscowiony pod mięśniem skośnym zewnętrznym. Przebieg włókien jest odwrotny do mięśnia skośnego zewnętrznego, czyli od boku i dołu w górę i przyśrodkowo.
Przyczep początkowy. Grzebień kości biodrowej, powięź piersiowo-lędźwiowa i więzadło pachwinowe.
Przyczep końcowy. Dolne brzegi żeber. Część włókien dolnej części mięśnia wchodzi w skład mięśnia dźwigacza jąder.
Czynność. Skurcz obustronny zgina tułów do przodu. Skurcz jednostronny zgina tułów do boku i obraca w tę samą stronę. Jest mięśniem wydechowym. Bierze udział w wytwarzaniu tłoczni brzusznej.
Unerwienie. Nerwy międzyżebrowe V-XII oraz nerw biodrowo-podbrzuszny ze splotu lędźwiowego.
3. Mięsień poprzeczny brzucha
Jest położony najgłębiej
Przyczep początkowy. Rozpoczyna się sześcioma zębami na wewnętrznej powierzchni chrząstek żeber VII-XII, powięź piersiowo-lędźwiowa, grzebień biodrowy i boczna krawędź więzadła pachwinowego.
Przyczep końcowy. Kresa biała, Z dolnej części mięśnia odchodzą włókna do mięśnia dźwigacza jąder. powięź piersiowo-grzebieniowa.
Czynność. Mięsień zwęża dolną część klatki piersiowej i ściąga poprzecznie ściany brzucha. Bierze udział w wytwarzaniu tłoczni brzusznej oraz jest mięśniem wydechowym.
Unerwienie. Nerwy międzyżebrowe od VI do XII oraz nerwy splotu lędźwiowego – nerw biodrowo-podbrzuszny i nerw biodrowo-pachwinowy.
Tylne mięśnie brzucha
1. Mięsień czworoboczny lędźwi
Jest płaskim mięśniem, rozpiętym między XII żebrem a miednicą złożonym z 2 warstw, których włókna krzyżują się ze sobą.
Warstwa przednia. Wyrostki żebrowe kręgów lędźwiowych II-V i XII żebro.
Warstwa tylna: tylna i przyśrodkowa część grzebienia biodrowego i wyrostki poprzeczne I-IV kręgów lędźwiowych.
Czynność. Przy skurczu obniża XII żebro i zgina kręgosłup w swoją stronę. Przy działaniu obustronnym mięsień ustala odcinek lędźwiowy kręgosłupa.
Unerwienie. Nerw podżebrowy i nerw splotu lędźwiowego.
Bibliografia:
- Bochenek A, Reicher M. Anatomia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018.
- Sokołowska-Pituchowa J. Anatomia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005.
- Ignasiak Z. Anatomia układu ruchu. Wrocław: Wysawnictwo Urban & Partner, 2007.
