Mięśnie grzbietu można podzielić na powierzchowne i głębokie. W tym wpisie zajmiemy się mięśniami grzbietu powierzchownymi. W kolejnym zaś znajdziecie informacje na temat mięśni grzbietu głębokich.
Powierzchowne mięśnie grzbietu dzieli się na dwie grupy – mięśnie kolcowo-ramienne oraz mięśnie kolcowo-żebrowe.
Grupa mięśni kolcowo-ramiennych zawiera 4 mięśnie, zaś grupa mięśni kolcowo-żebrowych 2.
| MIĘŚNIE KOLCOWO-RAMIENNE | MIĘŚNIE KOLCOWO-ŻEBROWE |
| 1. M. czworoboczny 2. M. najszerszy grzbietu 3. M. równoległoboczny większy 4. M. równoległoboczny mniejszy 5. M. dźwigacz łopatki | 1. M. zębaty tylny górny 2. M. zębaty tylny dolny |
MIĘŚNIE KOLCOWO-RAMIENNE
Mięsień czworoboczny (łac. m. trapezius)
Przyczep początkowy: kresa karkowa górna do guzowatości potylicznej zewnętrznej, więzadło karkowe, wyrostki kolczyste od siódmego kręgu szyjnego do ostatniego kręgu piersiowego (C7-Th12) wraz z więzadłem nadkolcowym
Przyczep końcowy:
- część górna/zstępująca mięśnia czworobocznego – koniec barkowy obojczyka,
- część środkowa/poprzeczna mięśnia czworobocznego – wyrostek barkowy i grzebień łopatki,
- część dolna/wstępująca mięśnia czworobocznego
- część przyśrodkowa brzegu górnego grzebienia łopatki.
Czynność
- część górna unosi staw ramienny ku górze (”wzruszanie ramionami”); przy ustalonym stawie ramiennym zgina głowę w tył;
- część środkowa zbliża łopatkę do kręgosłupa;
- część dolna opuszcza bark lub unosi tułów ku górze;
- górne i dolne części wspólnie obracają łopatkę (kąt górny zbliża się do kręgosłupa, dolny do przodu i bocznie, a panewka ku górze), co umożliwia uniesienie kończyny ponad poziom.
- cały mięsień cofa staw ramienny, zbliża łopatkę do kręgosłupa i przybliża ją do klatki piersiowej;
- w przypadku porażenia mięśnia czworobocznego występują objawy w postaci opuszczenia stawu ramiennego po stronie niedowładu, a także łopatki odstającej.
Mięsień czworoboczny współpracuje z mięśniem zębatym przednim.
Unerwienie: Nervus accessorius (CNXI). Gałęzie splotu szyjnego (Plexus cervicalis)
Unaczynienie: Tętnica poprzeczna szyi i nadłopatkowa
Mięsień najszerszy grzbietu (łac. m. latissimus dorsi)
Przyczep początkowy: wyrostki kolczyste sześciu dolnych kręgów piersiowych (Th7-12), wszystkich kręgów lędźwiowych (L1-5) i grzebień krzyżowy pośrodkowy, powięź piersiowo- lędźwiowa, grzebień biodrowy, tylna trzecia część jego wargi zewnętrznej, powierzchnia zewnętrzna 3-4 dolnych żeber, dodatkowo nieznaczna część ścięgien obejmuje kąt dolny łopatki.
Przyczep końcowy: grzebień guzka mniejszego kości ramiennej.
Czynność:
- Działanie na staw ramienny: Extensio, adductio et rotatio („sięgnięcie do tylnej kieszeni spodni”)
- Razem z mięśniem piersiowym większym 1) unosi całe ciało ku górze w czasie wspinania się, 2) puszcza uniesioną kończynę górną (np. podczas rąbania drzewa)
Unerwienie: Nervus thoracodorsalis – gałąź splotu ramiennego. Nerw piersiowo-grzbietowy biegnie po tylnej ścianie jamy pachowej i może zostać uszkodzony w trakcie zabiegu chirurgicznego przeprowadzanego w tej okolicy.
Unaczynienie: Tętnica piersiowogrzbietowa od tętnicy podłopatkowej.
Mięśnie równoległoboczne (łac. mm. rhomboidei)
Mięsień równoległoboczny mniejszy (łac. m. rhomboideus minor)
Przyczep Początkowy: Więzadło karkowe i wyrostki kolczyste kręgów od C7 do Th1
Przyczep końcowy: brzeg przyśrodkowy łopatki
Mięsień równoległoboczny większy (łac. m. rhomboideus major)
Przyczepy Początkowy: wyrostki kolczyste kręgów od Th2 to Th4
Przyczep końcowy: brzeg przyśrodkowy łopatki
Mięsień dźwigacz łopatki (łac. m. levator scapulae)
Przyczepy Początkowy: wyrostki poprzeczne kręgów od C1 do C4
Przyczep końcowy: Górny odcinek brzegu przyśrodkowego łopatki, od kąta górnego do trójkąta grzebienia
Mięśnie równoległoboczne i dźwigacz łopatki
Czynność – ruchomość łopatki:
- opuszczanie i rotacja kąta dolnego przyśrodkowo i ku górze (antagoności mięśnia czworobocznego i zębatego przedniego)
- przyciskanie łopatki do klatki piersiowej (musculi rhomboidei)
Unerwienie: Nervus Dorsalis Scapulae – gałąź splotu ramiennego (jego części nadobojczykowej- od korzenia C4- C5). Przy porażeniu nerwu brzeg przyśrodkowy łopatki odstaje od klatki piersiowej (scapula alata)
Unaczynienie: Tętnica poprzeczna szyi
MIĘŚNIE KOLCOWO-ŻEBROWE
Mięsień zębaty tylny górny (łac. m. serratus posterior superior)
Przyczep górny: więzadło karkowe, wyrostki kolczyste kręgów od C7 do Th3
Przyczep dolny: od drugiego do czwartego żebra
Czynność: dodatkowe mięśnie oddechowe (dźwiga żebra podczas wdechu).
Unerwienie: Nervi intercostales
Mięsień zębaty tylny dolny (łac. m. serratus posterior inferior)
Przyczepy Górny: od 8 do 12 żebra
Przyczep dolny: wyrostki kolczyste kręgów od Th11 do L2
Czynność: dodatkowe mięśnie oddechowe (dźwiga on żebra podczas wydechu).
Unerwienie: Nervi intercostales
Bibliografia
- Bochenek A, Reicher M. Anatomia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018.
- Sokołowska-Pituchowa J. Anatomia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005.
- Ignasiak Z. Anatomia układu ruchu. Tom 1. Wrocław: Wysawnictwo Urban & Partner, 2007.
